Cephede mermer uygulama yöntemi iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Bu yöntemlerden ilki harçlı yöntem, diğeri ise ankrajlı yöntemdir. Bu yöntemlerin her ikisinin de farklı avantaj ve dezavantajları vardır. Bir binada hangi uygulama yönteminin seçileceği binanın yüksekliğine, bütçesine, tasarım kriterlerine ve tasarımın niteliğine bağlı olarak değişmektedir.
Harç Yöntemi: Mermer dış cephe kaplama malzemesinin doğal taş yapıştırıcısı veya özel olarak hazırlanmış çimento esaslı harç ile cephe yüzeyine yapıştırıldığı yöntemdir. Malzemenin yüzeye doğru bir şekilde yapıştırılabilmesi için yüzeyin kalitesi ve yapıştırma yöntemi önemlidir. Cephe yüzeyinin hazırlanan harç veya yapıştırıcıyı iyi tutabilmesi için tüm yüzeyin temizlenmesi ve pas, yağ, toz vb. kalıntılardan arındırılması gerekir. Yüzeyde bu tür kalıntıların bulunması harcın yüzeye yapışmasını önemli ölçüde engeller. Yüzey temizlendikten sonra harç bir spatula, mala
veya çekçek adı verilen ekipmanlar ile uygulanır. Bu aşamada harca yapıştırılacak mermer parçasının yüzeye tam olarak yapışması sağlanır. Malzeme-yüzey ilişkisinin mermer parçasının her yerinde eşit olarak kurulması, yan yana yapıştırılan yüzeyler arasında yüzey farkı olmamasının sağlanması ve yeterli derz boşluğu bırakılması bu aşamada dikkat edilmesi gereken başlıca hususlardır. Mermerin sıcaklık farklarından dolayı genleşmeye uğrayabileceği göz önünde bulundurularak derz boşluklarının tüm yüzeylerde aynı olması sağlanmalıdır. Tüm işlem tamamlandıktan sonra derz boşlukları doldurulmalıdır. Harçlı dış cephe kaplama uygulamaları, yapım aşamasının hızlı ve düşük maliyetle tamamlandığı ve mermerin malzeme olarak uzun ömürlü olduğu uygulamalardır. Uygulama alanında ve mermer yüzeyinde herhangi bir delme işlemi gerektirmediği için montaj daha hızlı tamamlanır.
mümkündür. Yüzey ile mermer arasında mesafe olmadığı için dış darbelere karşı daha dayanıklı bir imalat yöntemidir. Ancak özellikle 7m
Harç uygulaması 10 m’yi aşan bina yükseklikleri için önerilmez. Çünkü taşın ağırlığı doğrudan duvara ve taşlar birbirine aktarılır.
Ankrajlı (Mekanik) Yöntem: “Mekanik montaj” olarak da adlandırılan bu yöntem, taş kaplama malzemelerinin çelik elemanlarla bina cephesine monte edildiği bir yöntemdir. Taşıyıcı ve tutucu kelepçeler ile duvara monte edilen malzemeler, arkalarında herhangi bir harç olmadan kendi başlarına duracak şekilde asılırlar. Ankrajlı giydirme yöntemi noktasal ankraj ve profilli ankraj yöntemi olmak üzere 2 farklı yöntem ile uygulanmaktadır. Noktasal ankraj yöntemi ankrajlanacak yapı elemanının cinsine göre H gövde Z ankraj ve yaprak ankraj sistemi olarak ikiye ayrılır. H gövdeli Z ankraj sistemi brüt beton, betonarme perde, kolon kiriş gibi bina cephesinin taşıyıcı olduğu yüzeylerde uygulandığında Z ankrajlar çelik dübeller kullanılarak doğrudan yüzeye monte edilir. Taşıyıcı sistem bu şekilde oluşturulduktan sonra her bir taş dört adet paslanmaz pim kullanılarak cepheye sabitlenen Z ankraj elemanına bağlanır. Bu uygulama yöntemi ile cephe yüzeyi ile mermerin arka yüzeyi arasındaki mesafe 3 cm ile 9 cm arasında değişmektedir. Kaplama yapılacak cephe gaz beton, briket, tuğla vb. gibi taşıyıcı niteliğe sahip değilse bu tür yüzeylerde yaprak ankraj sistemi uygulanır. Bu tür cephelerde duvar yüzeyine 24 mm çapında ve yaklaşık 70 mm derinliğinde delikler açılarak yaprak ankraj elemanı olan paslanmaz çelik çıtalar monte edilir ve harç kullanılarak cepheye sabitlenir. Yine her bir mermer plaka dört adet paslanmaz çelik pim kullanılarak yaprak ankraja monte edilir. Bu yöntemle bina cephesi ile taşın arka yüzü arasındaki mesafe 1,5 cm ile 6 cm arasında değişmektedir. Kaplama yapılacak bina için profilli ankraj sistemi
Cephe yüzeyinin gazbeton, briket, tuğla vb. taşıyıcı olmayan malzemeden yapılması durumunda, bina yüzeyindeki imalat hatlarından dolayı şakül kaçıklığının olduğu veya büyük ebatlı taşların kullanıldığı durumlarda tercih edilir. Bu sistemde profiller cephenin taşıyıcı kısımlarına (döşeme, kiriş yüzleri gibi) her bir taş için 2 adet olmak üzere taş ebatlarına uygun olarak monte edilir. Taşıyıcı sistem oluşturulduktan sonra mermer Z dübeller yardımı ile profillere monte edilir. Bu sistemde bina cephesi ile mermerin arka yüzü arasındaki mesafe en az 7 cm en fazla 22 cm olabilmektedir. Ankrajlı yöntem hem malzeme hem de işçilik açısından maliyetli bir uygulama olmasına rağmen çok önemli avantajlara sahiptir. En büyük avantajı mimari tasarım sürecinde tasarımcılara sağladığı esnekliktir. Yüksek katlı binaların ve farklı geometrilere sahip yapıların dış cephesinde mermer malzemenin oldukça başarılı bir şekilde uygulanmasına olanak sağlıyor. Bu yöntemde özel profiller imal etmek ve eğrisel formları mermerle kaplamak da mümkündür.
Kaynakça : Oğan, İ. H. & Erbaş, İ. (2021). Dış Cephe Kaplama Malzemesi Olarak Mermerin Uygulama Yöntemlerinin Bir Vaka Analizi ile Değerlendirilmesi . ATA Planlama ve Tasarım Dergisi , 5 (2) , 81-88 . DOI: 10.54864/ataplanlamavetasarim.1034305
Leave a reply