Mimarinin tarihsel gelişimine bakıldığında doğal taşların en eski yapı malzemeleri arasında yer aldığı görülmektedir. Krüger’e göre doğal taşlar, diğer yapı malzemelerine kıyasla üretiminde daha az enerji gerektiren ve yapılarda kullanılabilmesi için belirli süreçlerden geçen malzemelerdir (Krüger, 2022, s. 7). Ancak başlangıç süreçleri başarıyla geçildiğinde doğal taşlar yapıları, görünümleri ve işlenme biçimleri nedeniyle çok farklı kullanım olanakları sağlamaktadır. Burada önemli olan nokta, sadece bir taş bloğu olarak var olan doğal taşın, doğru yöntem ve tasarım kararları sonucunda yapıyla bir araya gelmesidir. Doğal taşlar dayanıklı, az bakım gerektiren ve uzun ömürlü malzemelerdir. Eski yapılardan sökülen malzemenin yeniden kullanımı da çok kolaydır. Uzun vadede işletme maliyetlerinde tasarruf mümkündür. Bu nedenle sürdürülebilir ve geri dönüştürülebilir bir malzemedir.
Doğal taşlarla yapılan cephe tasarımı, binanın konstrüksiyonunu öne çıkaran ana unsurdur ve bu durum günümüzde binanın sanatsal anlamda beğeni kazanmasını sağlamaktadır. Subasman, pervaz, lisene ve pilastrlar, kolon ve sütunlar, süsleme, cephe tasarımı ve bu tasarıma uygun olarak doğal taş ile uygulanan yangın söndürme dolabı gibi teknik donanımlar cephe tasarımını tamamlayan unsurlardır. Subasmanın temel amacı binayı korumak olmakla birlikte tasarım kararına uygun olarak cepheyi görünür kılmaktır. Bina tesisat ekipmanlarını cephe tasarımına dahil ederek, genel görünümde bir bütünlük sağlamak çoğu zaman mümkündür. Binaların cephelerinde statik olarak zorunlu olan veya tasarım kararı olarak yatay ve düşey çıkmalar bulunmaktadır. Cepheyi tozdan ve yağıştan koruyan elemana silme denir. Cephe yüzeyini düşey doğrultuda bölümlere ayıran “lisene” ve “lisene “nin taşıyıcı elemanı görünümündeki pilastr, silme ile birlikte cephe tasarımını oluşturur. Cephede ya da bulunduğu mekânda herhangi bir noktadan destek almayan, tek başına duran ve kimi zaman ana taşıyıcıya destek sağlayan sütun ve payelerde de birçok farklı türde doğal taş kullanılmaktadır. Cephede yapısal bir işlevi olmayan ancak tasarıma katkı sağlayan süsleme ve bezemeler de doğal taş olarak tercih edilen diğer unsurlardır. Tüm bu alt başlıkların oluşturduğu unsurlar, doğal taş kullanılan tasarım elemanlarını ve birleşim detaylarını da önemli kılıyor.
Mermer cephe imalatında farklı imalat yöntemleri vardır ve bu yöntemlerden hangisinin kullanılacağı bina yüksekliği, malzeme boyutları ve kalınlıkları, ısıl farklılıklar gibi konular göz önünde bulundurularak belirlenmelidir. Diğer yandan her iki yöntemin kalite, zaman ve maliyet farklılıkları da dikkat edilmesi gereken konular arasındadır. Mermerin yapı malzemesi olarak kullanılabilmesi için öncelikle yapısal özelliklerinin iyi bilinmesi gerekir. Mermerin sertlik, kırılganlık, kesilebilirlik, cilalanabilirlik gibi özellikleri temelde mermerin iç yapısı ile ilgilidir. İnşaatta kullanılacak mermerin tüm bu özellikleri önceden laboratuvar ortamında analiz edilmeli ve elde edilen veriler doğrultusunda mermerin kullanılacağı alan belirlenerek uygun işleme yöntemi kullanılmalıdır.
işlenmelidir. Dış cephe mermer kaplama uygulamaları hassasiyet gerektirir. Binanın eğimli arazi ile ilişkisi göz önünde bulundurulmalı ve kırmızı kot denilen yükseklik çizgisi tüm duvarlarda işaretlenerek üretime başlanmalıdır. Dış hava koşulları karşısında malzemede oluşabilecek genleşmelerin cephe kaplamasında patlamalara yol açmaması için mermerler arasında derz bırakılmalıdır.
Cephede mermer uygulama yöntemi iki farklı şekilde yapılabilmektedir. Bu yöntemlerden ilki harçlı yöntem, diğeri ise ankrajlı yöntemdir. Bu yöntemlerin her ikisinin de farklı avantaj ve dezavantajları vardır. Bir binada hangi uygulama yönteminin seçileceği binanın yüksekliğine, bütçesine, tasarım kriterlerine ve tasarımın niteliğine bağlı olarak değişir. Bu nedenle tasarımcı doğal taş kaplama yöntemlerinin avantaj ve dezavantajlarını göz önünde bulundurmalıdır.
Kaynakça : Göksu Yıldırım, Prof. Dr. Nevnihal Erdoğan, Krüger, K. (2022). Planlama İlkeleri Projeler ve Yapılar Doğal Taş Cepheler. İstanbul: Stoneline Yayınları.
Cevap bırakın